Ενετοκρατία ή Βενετοκρατία

       ΕΝΕΤΟΚΡΑΤΙΑ            1204μ.Χ.-1669μ.Χ. 

ΤΟ 1204 η Κωνσταντινούπολη καταλαμβάνεται από τους Σταυροφόρους και έτσι οι Φράγκοι κατακτούν τη Βυζαντινή αυτοκρατορία .

Οι άρχοντες και αξιωματούχοι του στρατού μοιράζονται μεταξύ τους τα εδάφη και τα κάνουν φέουδά τους .Η Κρήτη παραχωρείται στο Βονιφάτιο τον Μομφερατικό, έναν από τους αρχηγούς  της Σταυροφορίας .

Ο Βονιφάτιος δεν είχε ούτε δικό του στόλο ούτε ήταν έτοιμος να αρχίσει αγώνες με τους πειρατές για να μπορεί να κρατήσει την Κρήτη δική του .Τότε ο πονηρός δόγης της Βενετίας Ερρίκος Δάνδολος το βλέπει σαν ευκαιρία και σπεύδει να  αγοράσει την Κρήτη από τον Βονιφάτιο για λίγα ασημένια μάρκα . 

Ο δόγης ήταν πολύ έξυπνος γιατί έτσι επεκτείνει τις αποικίες του . Η Βενετία έτσι αναπτύσσει στη Μεσόγειο μια σειρά από πόλεις-εμπορεία .Τα  καράβια  τους φτάνουν από τη Βενετία στην Κρήτη και από την Κρήτη στην Αίγυπτο και Ανατολή αναπτύσσοντας το εμπόριο τους και την κυριαρχία τους στις θάλασσες αυτές .

Την Κρήτη όμως διεκδικούν και οι Γενοβέζοι , οι οποίοι ανταγωνίζονται  τους Βενετούς στο θαλάσσιο εμπόριο . Έρχονται σε συνεννόηση με το Γενοβέζο αρχιπειρατή Πεσκατόρε γνωστός ως « κόμης της Μάλτας » και τους βοηθά να καταλάβουν την Κρήτη το 1206 .

Οι Γενοβέζοι για να οργανώσουν την άμυνα τους ,χτίζουν φρούρια και νεώρια στις πιο επίκαιρες θέσεις του νησιού .

Όμως οι Βενετοί δεν είναι καθόλου ευχαριστημένοι με την επικράτηση των Γενοβέζων ,κι έτσι επακολουθεί άγριος πόλεμος μεταξύ τους . Τελικά επικρατούν οι Βενετοί και ανακτούν το νησί το 1210 . Τώρα ονομάζεται Βασίλειο της Κρήτης και πρωτεύουσα της είναι ο Χάνδακας  ή « Βενετία της Ανατολής »  όπως τον αποκαλούν. 

Κυβερνήτης γίνεται ο δούκας . Το βασίλειο της Κρήτης χωρίζεται σε  4 τμήματα  :Χανιά , Ρέθυμνο , Χάνδακας , Σητεία και κάθε τμήμα διαιρείται σε καστελανίες  (επαρχίες ) , των οποίων τα ονόματα διατηρούνται μέχρι και σήμερα   (π.χ. Μεραμπέλο , Μαλεβίζι , Μονοφάτσι , Καινούργιο , Πυργιώτισσα , Σέλινο κ.α. ).

Οι Βενετοί φέρνουν νέους αποίκους ,στους οποίους δίνουν μεγάλες εκτάσεις γης ως φέουδα και άλλα προνόμια .Η κοινωνία οργανώνεται κατά τα φεουδαρχικά πρότυπα της Ευρώπης .Οι πολίτες χωρίζονται σε τέσσερις τάξεις : Βενετοί ευγενείς ,Κρητικοί ευγενείς ,αστοί ,και χωρικοί.

Η λατινική εκκλησία του πάπα έχει τις απαιτήσεις της . Θέλει να έχει δικό της κλήρο.  Διώχνει τον αρχιεπίσκοπο και τους επισκόπους από το νησί και τοποθετεί καθολικούς παπάδες . 

Οι καταπιέσεις και οι αυθαιρεσίες των Βενετών και κυρίως η βαριά φορολογία προκαλούν την αντίδραση του κρητικού λαού . 

Με  τα χρόνια οι Κρητικές πόλεις αποκτούν σπουδαία οικονομική δραστηριότητα με βιοτεχνίες , εμπόρους, αγορές και εμποροπανηγύρεις και έτσι εμφανίζονται Έλληνες μεγαλέμποροι . Αναπτύσσεται μια δραστήρια αστική τάξη και η ζωή στα  αστικά κέντρα αλλάζει. Τότε οι αντιδράσεις κατά των Βενετών γίνονται συχνότερες .

Ο ανυπότακτος και φιλελεύθερος λαός της Κρήτης δε  δέχτηκε αδιαμαρτύρητα τους ξένους εισβολείς . Συσπειρώθηκε γύρω από τους τοπικούς άρχοντες και την ορθόδοξη εκκλησία και πάλεψε για τη λευτεριά της πατρίδας του . Μόνο τους δύο πρώτους αιώνες αναφέρονται 27 μικρές  και μεγάλες επαναστάσεις . Οι αγώνες αυτοί παρά το ότι δεν έφεραν το ποθητό αποτέλεσμα εξαιτίας κυρίως της διχόνοιας των τοπικών αρχηγών , βοήθησαν ωστόσο στη δημιουργία καλύτερων συνθηκών διαβίωσης και ανάγκασαν τους Ενετούς να κάνουν πολλές παραχωρήσεις .

Οι  σπουδαιότερες επαναστάσεις εναντίον των Ενετών είναι  :

   . επανάσταση των Αγιοστεφανιτών   1212 μ.Χ.

   . επανάσταση των Σκορδίληδων και Μελισσηνών             1217 μ.Χ.

  
 . επανάσταση  των Σκορδίληδων , Μελισσηνών και Δρακοντόπουλων   1230

   . επανάσταση των Χορτάτζηδων    1272 μ.Χ.

   . επανάσταση του Αλέξιου Καλλέργη    1283 μ.Χ.

   . επανάσταση του Βάρδα Καλλέργη   1333  μ.Χ.

   . επανάσταση του Λέοντα Καλλέργη  1341μ.χ.

   . επανάσταση των Ψαρομηλίγκων    1347 μ.Χ.

   . επανάσταση των Καλλέργηδων    1365 μ.Χ.

Το 1453 η Κωνσταντινούπολη κυριεύεται  από τους Τούρκους . Το όνειρο της Κρήτης και των Κρητών  να ενωθούν με το Βυζάντιο διαλύεται .

  
 Ο τουρκικός κίνδυνος γίνεται όλο και πιο απειλητικός και έτσι οι Βενετοί και οι Κρήτες είναι αναγκασμένοι να συμφιλιωθούν για να αντιμετωπίσουν τους Τούρκους κατακτητές .

    Έτσι ξεχνιούνται οι παλιές έχθρες και επαναστάσεις και δημιουργείται μεταξύ τους ένα πνεύμα συνεργασίας . Μέσα σε τέτοιο ήπιο  και ειρηνικό κλίμα αναπτύσσεται η οικονομία , η τέχνη και ο πολιτισμός .

    Επικράτησε τελικά η Ορθοδοξία . Το Οικουμενικό Πατριαρχείο ( με τους απεσταλμένους του στην Κρήτη ) και ο ορθόδοξος χριστιανικός κλήρος με τα κηρύγματα και τις διδασκαλίες συνέβαλαν στη διαφύλαξη της Ελληνικής κληρονομιάς . π.χ. Κύριλλος Λούκαρις .

    Η ελληνική γλώσσα επιβάλλεται και οι επιμειξίες  πολλαπλασιάζονται . Η νέα βενετοκρητική κοινωνία  δημιουργεί  στην Κρήτη μεγάλη πολιτιστική άνθηση , η λεγόμενη  Κρητική Αναγέννηση .(βλέπε)